توهمی به نام تند خوانی
حرکات چشم و خواندن
اگر به چشمان کسی که سرگرم تماشای یک تصویر یا یک شی است نگاه کنیم میبینیم که چشمان او ثابت نمیماند بلکه مدام در حال وارسی هستنداما این وارسی یک حرکت هموار و مدام نیست بلکه چشم ها اندکی بی حرکت میماند بعد به محل دیگری میپرند دوباره بی حرکت میماند و این کار به همین شیوه ادامه می یابد.مدت زمانی که چشم بی حرکت می ماند تثبیت خوانده میشود.و حرکت تقریبا آنی و سریع بین دو تثبیترا جهش می نامندبه چند شیوه میتوان حرکات چشم را دنبال کرد.
آسانترین آنها بازبینی چشمها با دوربین تلویزیونی است که به کمک آن تصویر شی که چشم به آن خیره شده است به قرنیه چشم منعکس میشودبه این ترتیب بر روی تصویر تلویزیونی چشم تصویر منعکس شدهشی ظاهر میشود که مورد بازبینی قرار گرفته استنوار تلویزیونی را می توان د.باره با سرعت کند به نمایش گذاشت تا مدت زمان هر تثبیت سنجیده شود و به این ترتیب میتوانیم تمام جزییات آن را مشاهده کنیم تحقیقات نشان می دهد که ادراک فقط در موقع تثبیت چشم میتواندصورت گیرد نه در اثنای حرکات جهشی.
خواندن مهارت پیچیده ای است و مانند تمام مهات ها هم صحبت و هم سرعتآن در نتیجه تمرین پیشرفت میکند.
خواندن
خواندن مهارت پیچیده ای است و مانند تمام مهات ها هم صحبت و هم سرعتآن در نتیجه تمرین پیشرفت میکند بازبینی حرکات چشم در اثنای خواندن اطلاعات زیادی درباره این فرایند به دست میدهد.
هنگام خواندن سطری از یک نوشته چشمان ما از راست به چپ و از یک نقطه تثبیت به نقطه دیگر حرکت میکند.گاهی هم چشم به عقب بر میگردد یا برگشت میکند تا مطلبی را دوباره بخوانداما برای یک خواننده ورزیده این قبیل برگشت ها زیاد تکرار نمیشود. میزان تند خوانی بستگی به درجه دشواری مطلب و هدف های ما دارد.اگر متن دشوار باشد ممکن است روی هر کلمه تثبیت داشته باشیماما مرور ساده مطلب ممکن است مستلزم یک یا دو تثبیت در هر جمله باشد.
تند خوانی
همانطور که گفته شد به هنگام مرور متن در مقایسه با خواندن دقیق آن تاعداد تثبیتهای چشم کمتر است این مشاهده اساس بسیاری از دوره های تند خوانی است که ادعا میشود با گذراندن آنها هم سرعت خواندن و هم توانایی درک مطلب افزایش می یابد این دوره ها بر این مفهوم استوارند که خواننده باید طوری آموزش داده شود که تثبیت های کمتری داشته باشد و با هر تثبیت چند کلمه یا عبارت کاملی را از نظر بگذراندعده ای حتی معتقدند که شخص می تواندیک سطر نوشته را تنها با یک تبیت ضبط کند و به این ترتیب به جای خواندن هر سطر از راست به چپ یک صفحه را مستقیمااز بالا به پایین بخواند به دانشجویان نیز توصیه میشود که وقتی مطلبی را می خوانندو در وسط صفحه خطی را از بالا به پایین در نظر مجسم کنندو چشمان خود را در طول این خط فرضی حرکت دهند به نحوی که با هر تثبیت چشم تمام یک سطر از نوشته راضبط کنندمربی ممکن است پیشنهاد کندکه خواننده هنگام خواندنیکی از انگشتان خود را به عنوان رهنمود در وسط صفحه از بالا به پایین رحکت دهد.
یکی از تمرین های رایج در دوره های آموزش تند خوانی این است که جمله های کوتاهی را مدت بسیار کوتاهی بر روی یک پرده می اندازند.(نمایش سریع به مدت یک چهارم ثانیه یا کمتر)
و دانشجو می کوشد جمله را تشخیص دهدو آن را با صدای بلند بخواند اگر بین دفعات نمایش یک جمله فاصله کافی منظور شود دانشجو می توانداز راه تمرین یاد بگیرد که یک جمله چهار کلمه ای یا بیشتر را تشخیص دهد اما اگر جمله ها سریع نمایش داده شوند با ارایه هر جمله جدید جمله قبلی محو میشود بین این تمرین و خواندن واقعی که در آن چشمها مدام از یک نقطه تثبیت به نقطه دیگر حرکت می کنند هیچگونه شباهتی وجود ندارد.
در مورد کارایی دوره های تند خوانی ادعاهای زیادی میشود اما وقتی این ادعاها در شرایط بسیار کنترل شده ارزیابی میشوند بی پایه از آب در می آیند(کارور 1981)با این حال اشخاصی که دوره های تند خوانی را گذرانده اند غالبا بر این باورند که مهار تهای انها در امر خواندن به میزان در خور توجهی پیشرفت کرده است. چنین باوری ممکن است به یک معنا تا حدودی درست باشد با مرور سریع مطالب به قصد آشنایی با مفاهیم اصلی خواننده می تواند اطلاعات زیادی به دست آورد و در مواردی بخش عمده مطالبی را که نویسنده در نظر داشته است استنباط کند در واقع برخی نوشته ها چنان عاری از اطلاعات تازه اند که مرور سریع آنها کافی است اما در مورد متونی که حاوی اطلاعات تازه و پر محتوا هستند شواهدی حاکی از کارایی تند خوانی در دست نیست در چنین شرایطی خواننده باید چشم خود را تقریبا روی هر کلمه متن تثبیت کند تا بتواند مطلب را بفهمد.
آیا این یافته ها به آن معنا است که هیچ راهی برای افزایش مهارت های خواندن وجود ندارد؟ برخلاف این نظر می دانیم که شخص هر قدر بیشتر مطالعه کند مهارت او در خواندن بیشتر میشود و این امر بویژه در مورد کودکان خردسال بیشتر صادق استاما هر گونه تلاش عمدی برای تند خوانی تنها این نتیجه را دارد که از میزان فهم مطلب کاسته می شود و به علاوه این نوع تمرین اجباری به بهبود مهارت در خواندن نمی انجامد.
پس درباره ادعاهای مبنی بر اثر بخشی دوره های تندخوانی چه میتوان گفت؟در مورد برخی از این دوره ها
ادعا شده که به کمک آنها سرعت خواندن به سه برابر یا بیشتر میرسد بی آنکه از میزان درک و فهم مطلب کاسته شود چنین ادعایی بی پایه بنظر می رسد. از سوی دیگر در بعضی از این دوره ها چیز هایی آموزش داده میشود که می توان آنها را فنون مرور کردن نامید و البته مواقعی وجود دارد که مرور مطلب کار سودمندی است برای مثال پیش از خواندن یک فصل از یک کتاب درسی بهتر است نخست مطالب آن را به سرعت مرور کنیم تا مضامین اصلی آن را مشخص کنیم و چشم اندازی از سازمان بندی فصل داشته باشیم اطلاعاتی که از راه مرور سریع مطالب به دست می آید چهار چوبی برای مطالعه دقیقتر مطالب فراهم می کندعلاوه بر این مرور سریع مطالب به خوانندگان کمک میکند تا بفهمند که کدام مطلب ارزش آن را دارد که به دقت خوانده شودبا آگاهی از اطلاعاتی که درباره فرایند خواندن فراهم آمده است می توان دوره هایی برای آموزش مرور مطالب تنظیم کرد که موثرتر از دوره هایی باشند که هدفشان پرورش تند خوانی است.
"بر گرفته از کتاب فیاض بخش:مولف فرحناز فیاض بخش"